۴۷ مطلب در دی ۱۳۹۶ ثبت شده است

معماری ایران، ساری، امام زاده یحیی

امام زاده یحیی در میدان ساعت، خیابان جمهوری اسلامی، خیابان هشتم شهر ساری استان مازندران واقع شده. بر اساس کتیبه موجود بر روی صندوق منبت کاری شده مرقد امام زاده، این بنا مدفن امام زاده یحیی و برادر و خواهر وی، حسین و سکینه، فرزندان امام موسی کاظم(ع) است. این بنا احتمالا از آثار قرن نهم هجری قمری می باشد.(الف-1)

هسته اصلی بنای امامزاده دارای پلان دایره شکل می باشد که حجم استوانه ای را به وجود آورده. این بنا دارای؛ گنبد هرمی چند ضلعی به ارتفاع حدود 20 متر است که مدخل آن در سمت شرق قرار دارد. این گنبد با دو پوسته پوشانده شده که پوسته درونی بر پایه چفتی تیزه دار اجرا شده و بر روی آن گنبد بیرونی به صورت رک و دوازده ضلعی قرار گرفته است. در زیر پاکار گنبد، حاشیه‌ ای تزیینی و مقرنس دیده می‌شود. سطح بیرونی گنبد ساده و بدون تزیین است.

مصالح مورد استفاده در بنا آجر ختایی، ملات آهکی و گچ می باشد. از چوب نیز برای ساخت در ورودی، پنجره و ضریح استفاده شده.

این بنا دارای دری دو لنگه و نفیس بوده که ظاهرا امروزه در موزه‌ ملی ایران موجود است. این در به تاریخ 846 هجری قمری، توسط استاد حسین و استاد محمد نجار گیل، ساخته شده. درون بقعه، صندوقی مشبک و چوبین قرار دارد و درون آن صندوق دیگری نیز می باشد، که نام بانی آن خواجه الحسن بن پیر علی الرومی و نام کاتب فخرالدین مطهر بن عبدالله الداعی الحسنی الاملی و نام‌ های سازندگان آن حسین النجار و الاستاد محمد بن الحسن الجیلانی به تاریخ ساخت 849 هجری قمری بر آن دیده می شود.

این بنا در تاریخ 31 تیر 1313 با شماره ثبت 211 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.(الف-5)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری جهان، کره جنوبی، موزه هنر سامسونگ لیوم

موزه هنر سامسونگ لیوم شامل دو بخش خانه هنر کره ای سنتی و هنر معاصر است. موزه شماره 1 توسط معمار سوئیسی ماریو باتو و موزه شماره 2 توسط معمار فرانسوی ژان نوول و معمار هلندی رم کولهاس طراحی شده اند.

موزه شماره 1 مجموعه ای از هنر سنتی؛ شامل 36 قطعه از گنجینه های ملی کره جنوبی و به عنوان بخش فرهنگی مجموعه موزه می باشد. از جمله این گنجینه ها می توان به: مناظر و نقاشی های محلی، سرامیک های سنتی و ظروفی مانند کلادون و بون چئونگ، ظروف سفالین سنتی کره ای که رنگ آبی مایل به سبز دارد و همچنین خنجر قرن 14، تاج، گوشواره و زیور آلات و هنر بودایی، مجسمه ها، نقاشی و نسخه های خطی، اشاره نمود.

موزه شماره 2 ویژگی های هنر مدرن و معاصر از هنرمندان هر دو کره شمالی و جنوبی و دیگر کشورها است. بسیاری از هنرمندان مشهور از جمله دیمین هرست، وارهول، ایو کلاین و دونالد جاد نمایشگاه دائمی دارند. این موزه یکی از بهترین دیدنیهای کره جنوبی و جاذبه های گردشگری سئول به شمار می رود. گفتنی است که ساختمان درخشنده و هیجان انگیز طراحی شده توسط بوتا در سال 2004 میلادی بطور کامل با معماری تیره رنگ ژان نوول و رم کولهاس در تضاد می باشد.

سایت پروژه واقع در یک فضای شهری آشفته و بی نظم در سئول، کره جنوبی می باشد. موزه هنرهای سنتی در حاشیه سایت در یک نوار باریک، که حدفاصل دو معبر بوده و سطح شیبدار سبزی است، قرار گرفته. ساختمان بصورت یک جفت توده بهم متصل از زمین برآمده و بلندتر از بقیه ساختمان های مجموعه در بالاترین نقطه سایت، به یک نشانه شهری تبدیل شده.(ب-3)

شاخصه های آثار بوتا نظیر دقت در توپوگرافی زمین، گرایش به فرم های هندسی، ایجاد سایه-روشن و بهره گیری از نور طبیعی با استفاده از نورگیرهای سقفی،  پیوند بنا به طبیعت و تاکید بر مهارت های حرفه ای در اجرا را می توان در این موزه نیز مشاهده نمود.

این ساختمان سفالین شامل یک حجم راست گوشه مکعب مستطیل شکل در بخش بالایی و یک مخروط وارونه در بخش پایینی است. ساختمان بدون پنجره بوده و توده مخروطی بصورت یک نقطه اتکا در مرکز مجموعه به نمایش درآمده و توده مکعب مستطیلی با یک سری احجام پیرامونی بر بالای آن که به بر روی آن ها درختانی روئیده است، یادمانی از قلعه ها و استحکامات نظامی قدیم کشور کره با پرچم های آویخته می باشد و احساسی از قدمت و سنت را بوجود می آورد که در ارتباط با عملکرد موزه به عنوان محل نمایش هنرهای سنتی طراحی شده است و سرشار از معانی سمبلیک می باشد. بدین ترتیب شخصیت ساده، ابتدایی و هندسی بنا به بیان فیگوراتیو و فرمی تبدیل شده است.(ب-3)

پوشش بدنه ها هم جنس و از قطعات مدولار تکرار شونده سفالی است که احساس سنت و قدمت را تشدید می کند. اما بوتا این مصالح را به شکل مدرن بکار گرفته و قطعات به روش جدید بدون چسب یا ملات به ساختمان متصل شده اند. این قطعات سفالی در بدنه حجم مکعب مستطیلی بصورت یک ردیف در میان از قطعات صاف و ذوزنقه ای شکل و در توده مخروطی همگی از نوع ذوزنقه ای شکل بکار رفته اند.(ب-3)

گالری ها در مجاورت و اطراف وید قرار گرفته و تا یک طبقه زیرزمین پایین می روند. پلکانی در مجاورت وید در یک مسیر حلزونی پیچ می خورد و به گالری ها می رسد. از طریق هسته نورانی وید که به سمت پائین باریک تر می شود، عمق فضا درک شده و کشش و جاذبه ای به طبقه تحتانی ایجاد می شود که از این طبقه زیرزمینی، این موزه با موزه هنرهای معاصر و فضای نمایشگاهی موقت؛ که این پروژه را به شکل مناسبی تکمیل کرده اند، ارتباط برقرار می کند.(ب-3)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، مهاباد، مسجد جامع مهاباد

مسجد جامع مهاباد مربوط به دوره صفوی است و در شهر مهاباد، استان آذربایجان غربی، بعد از خیابان حافظ، داخل کوچه مسجد جامع، واقع شده. این اثر در تاریخ 25 آبان 1348 با شماره ثبت 882 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این مسجد که به مسجد سرخ (به کردی: مزگه وتی سوور) و در بعضی متون با نام مدرسه شاه سلیمان نیز معروف است، یکی از اقدامات مهم عمرانی، بداق سلطان مکری (حاکم مهاباد به سال 1012 ه.ق) می باشد که در سال 1089 بنا گردید و همچنان پابرجا است.

این مسجد دو ایوانه و از قدیمی ترین و مهم ترین بناهای تاریخی دوره اسلامی در غرب کشور به شمار می رود. توازن شکل طاق، گنبد و شبستان باعث شده که، پس از گذشت 338 سال از زمان ساخت آن، سالم باقی بماند. از نظر مشخصات فنی، شبستان بزرگ مسجد با سه فرش انداز، 10 ستون سنگی (فاصله هر ستون از ستون دیگر 4/5 متر می باشد) و حجرات اطراف صحن بسیار موزون ساخته شده و گیرایی روحانی خاصی دارد. 18 گنبد آجری نیمکره، پشت بام اصلی مسجد را پوشانده.

پشت بام مسجد جامع سرخ مهاباد

برای برپایی ستونها و استقرار گنبدها، ابتدا پی ستونها را سنگ ریخته و برای ایجاد سطح اتکا از یک سنگ رسوبی تراشیده به عنوان پایه ستون استفاده کرده اند. این پایه، که به شکل مربع است، به صورت افقی در پای ستون تعبیه شده و برای جلوگیری از تزلزل ستونها، آنها را به صورت مادینه تراشیده و ستون سنگی را به صورت عمودی به شکل هشت ضلعی و به ارتفاع 260 سانتی متر پس از سوار کردن بر پایه ستونها، به سر ستون رسانده اند. ستونهای مسجد با سرب گداخته به این سر ستونها پیوند داده شده.

مصالح به کار رفته در پی دیوارها، ستونها و کف فرش شبستان از سنگ و دیگر قسمتها از آجر است، مسجد و حجرات اطراف صحن آن، تزئین نشده و سادگی خاصی دارد. مصالح اصلی این مسجد آجر قرمز می باشد و علت نامگذاری مسجد، به مسجد سرخ شده است.

دو در بزرگ شمالی و جنوبی حیاط ارتباط این بنا را با بیرون برقرار می کند. هر یک از درها با یک دالان طاق نما به حیاط مسجد مربوط می شود. بخشهای شرقی و غربی آن، هرکدام چهار طاق حجره ای دارد و بخشهای شمالی و جنوبی نیز هرکدام دارای دو اتاق و یک در بزرگ است، فواصل طاقها سه متر و اندازه صحن 19 در 12 متر است. این بنا از نظر پی و معماری شبیه به مسجد طسوج در آذربایجان شرقی است.(الف-5)

درب ورودی مسجد جامع مهاباد

این بنا علاوه بر مکانی برای عبادت مردم و برگزاری نماز جمعه، مرکزی برای تحصیل علوم گوناگون نیز بوده و استادان بزرگی در این مدرسه تدریس کرده اند، که از جمله آنها می توان به شخصیت هایی چون: ملا حسین مجدی- ملا شیخ عزالدین حسینی (از مشهورترین و بزرگترین روحانیون کرد)، ملاعبدالله مدرسی ملاصادق واثق بالله و ملاعبدالکریم شهریکندی، اشاره نمود.

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری جهان، ژاپن، موزه ملی هنر اوساکا

موزه ملی هنر اوساکا (osaka) ژاپن از آثار مهم سزار پلی می باشد. سایت این موزه محدود، ولی دارای موقعیت ویژه در جزیره ناکانو، که میان دو رود تاسابوری و دوجیما واقع شده، قرار دارد. منطقه ای که هم اکنون به عنوان یک دروازه جدید فرهنگی و تجاری برای اوساکا شناخته می شود و به سرعت در حال توسعه است.

سزار پلی، فضای نمایشگاهی را در سه طبقه بطور کامل در زیرزمین قرار داد و سقفی عظیم از شیشه و فلز با فرمی مجسمه وار در تراز خیابان بر روی آن سوار کرد که موزه را به یک نشانه شهری مهم تبدیل کرد. این تندیس همانند پروانه ای که از پیله خود خارج می شود، با ارتفاعی بیش از 50 متر به بالا اوج می گیرد و بطور ارگانیک به بنا گره می خورد. این سازه عظیم، با المان های خطی از جنس فولاد با پوشش تیتانیوم ساخته شده است.

لابی ورودی پوشیده شده از شیشه، در زیر این نورگیر بزرگ قرار گرفته است. گالری ها و فضای نمایشگاهی در طبقات تحتانی نور طبیعی را از این نورگیر دریافت می کنند. علی رغم قرارگیری گالری ها در زیرزمین، طراحی داخلی به گونه ای است که ورود و جاری شدن نور طبیعی را در سرتاسر طبقات نمایشگاه امکان پذیر می سازد و طرح نورگیر از شیشه و فلز، رقصی پیوسته در حال تغییر از سایه ها را در فضاهای عمومی ساختمان پدید می آورد.

فضاهای خدمات عمومی موزه نظیر سالن های همایش وسخنرانی، رستوران، فروشگاه، اطلاعات و پذیرش، هال ورودی و فضایی برای بازی کودکان در طبقه 1- قرار دارد و دو طبقه زیرین آن به گالری ها و فضاهای نمایشگاهی اختصاص  دارند.

با توجه به قرارگیری ساختمان در زیرزمین، بنا توسط دیوار بتنی 3 لایه ای که ضخامت قابل توجهی دارد احاطه شده است و در مقابل خاک مرطوب منطقه مقاومت می کند. همچنین وزن قابل توجه سازه از رانش خاک آبدار جلوگیری می کند. ساختمان موزه را می توان به یک زیر دریایی با پوسته ضخیم لایه لایه در بستر رودخانه های اطراف تشبیه نمود.(ب-3)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، کاشان، مدرسه و مسجد درب یلان

در نمای جنوبی مدرسه کتیبه ای مربوط به تعمیرات سال 1293 وجود دارد. بانی مسجد و مدرسه حاج میرمحمد علی کاشانی بوده. مسجد مشتمل بر دو شبستان زمستانی و تابستانی است و مدرسه که در جنوب مسجد واقع شده، به وسیله راهرویی با آن ارتباط دارد. مدرسه درب یلان از بناهای دوره قاجار می باشد که ساختمان آن در سال 1236 به پایان رسیده. در سال 1293 توسط سید محمد باقر مصطفوی تعمیراتی در بنا انجام شده است. بنای مسجد در سالهای اخیر تغییرات بسیار زیادی کرده و صورت گذشته خود را از دست داده. به منظور معرفی و حفظ وضعیت قدیم این بنا نقشه های آن در کنار مدرسه ارائه شده اند.(الف-1)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری جهان، ترکیه، مرکز تجاری میدان شهر استانبول

شرکت FOA Architects، در سال 1995،توسط خانم فرشید موسوی، معمار زن ایرانی که مدرس دانشگاه هاروارد می باشد، به همراه همسر اسپانیایی اش آقای خوزه آلخاندرو زائرپولر، تاسیس شد.

یکی از پروژه های برجسته شرکت FOA Architects ، مرکز تجاری میدان در منطقه آسیایی شهر استانبول کشور ترکیه می باشد. این بنا به جهت هندسه، ساختار دسترسی و سیرکولاسیون خاص، در مقایسه با اغلب مجتمع های تجاری که به صورت جعبه هایی درونگرا تعریف می شوند، نمونه ای خاص و در خور توجه می باشد. تعبیه پارکینگ ها در تراز زیرزمین نتیجه چنین رویکردی است، چرا که این امر موجب تخصیص مساحت قابل توجهی از تراز همکف به فضای سبز و میدان شهری شده که این امر بالا بردن تعاملات اجتماعی را نیز در پی داشته است. به بیانی دیگر پروژه نه تنها به عنوان مرکزی تجاری که به منزله فضایی شهری نیز می تواند مورد توجه قرار گیرد.

 مرکز تجاری و خرده فروشی میدان شهر استانبول

ارتباط تنگاتنگ پروژه با زمینه و به نوعی تنیده شدن در آن، از نقاط شاخص این بنا می باشد. چگونگی تعریف حجم بنا گویی در جهت گسترش توپوگرافی محیط اطراف و نه در راستای طراحی ساختمانی با کاربری و عملکرد مشخص انجام گرفته است.

بام های سبز توده های پراکنده در چندین نقطه مشخص با توپوگرافی زمین پیوند خورده اند. این مجموعه، نمونه ای مناسب  و موفق برای معرفی معماری پایدار و همساز با طبیعت به شمار می رود. چرا که تعریف سقف به مثابه چمنزاری طبیعی و دگردیسی ملایمی که طی آن ساختمان ها به پلازای وسیعی تبدیل می شوند نظر عموم را به خود جلب می کند. این مجتمع شامل هفتاد هزار مترمربع فضای فروشگاهی مدرن متشکل از مغازه ها، رستوران ها و مجموعه سینمایی است که سبب رونق و جهش اقتصادی منطقه گردیده. (منابع و مراجع: ب-3)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، مشهد، مسجد شاه

مقبره امیر غیاث الدین ملک شاه معروف به مسجد شاه یا مسجد هفتاد و دو تن در خراسان رضوی، مشهد، خیابان خسروی، ابتدای بازار بزرگ واقع شده است.

امیرغیاث الدین ملک شاه از امرای مهم دربار تیمور گورکانی بود و در زمان شاهرخ، در جرگه امرای او درآمد. وی از این زمان تا پایان عمر حکمران ایالت خوارزم و توابع بود. امیرغیاث الدین ملک شاه در سال 829 در خوارزم وفات یافت و جسد وی را به مشهد منتقل و در مقبره ای که خود ساخته بود دفن کردند. به احتمال زیاد، سلطان مسعود، فرزند امیرغیاث الدین ملک شاه، احداث این بنا را به پایان رسانده است. او پس از پدر والی خوارزم بود. معمار سازنده بنا احمد بن شمس الدین محمد، معمار تبریزی می باشد. (با توجه به شباهتهای مسجد کبود تبریز با مسجد شاه مشهد، یعنی همین بنا، احتمال دارد که معمار مسجد کبود نیز همین شخص بوده باشد.)

این مقبره در دوران معاصر به مسجد شاه معروف شده. البته عبد الحمید مولوی، مسجد بودن این بنا را رد کرده و آن را مقبره دانسته است. از جمله دلایل او در این باره اینهاست: اختلاف محور بنا با جهت قبله، نبود محراب در بنا، وجود رواقهای پیرامون گنبدخانه، نداشتن طرح متداول مسجد، مضامین اشعار کتیبه ها، وجود سرداب در زیر گنبدخانه و مزارهای موجود در آن. این بنا از آثار قرن نهم هجری قمری است. البته مناره ها در دورانی بعد ساخته شدند. بدنه مناره پوشیده از کتیبه هایی به خط ثلث با کاشی سفید و زمینه لاجوردی است. ازاره هر دو مناره از بین رفته بود که در تعمیرات اخیر، پس از پی بندی مناره ها، ازاره سنگی جدیدی برای آنها ساخته شد. قسمت فوقانی مناره ها به مرور زمان فرو ریخته است.

قسمت هایی از دو رواق شمالی و جنوبی را کمرپوش کرده و حجره هایی در طبقه دوم این رواق ها ساخته اند. از این بنا مدتی به جای خانقاه و از حجره های طبقه بالای آن برای ریاضت و چله نشینی استفاده می شده است. ازاره گنبدخانه از کاشی های مسدس سبز رنگ است. این کاشی ها نقوشی از طلا داشته که به مرور زمان پاک شده. بر بالای ازاره، کتیبه ای شامل مناجات امیرالمومنین علی (ع) قرار دارد که از نظر کاشی کاری و خط، آن را از شاهکارهای هنر تیموریان دانسته اند. سطح داخلی گنبد تزیینات نقاشی زرنگار ظریفی داشته که قسمت هایی از آن به صورت رنگ پریده مشاهده می شود.

سطح خارجی گنبد پوششی از کاشی فیروزه ای دارد که در دوره معاصر، بر جای پوشش قدیمی آن، نصب شده است. فضای باز جلو مقبره احتمالا وسیع تر از حد فعلی بوده و به مرور زمان، به تصرف اشخاص دیگر در آمده است. (منابع و مراجع: الف-1) این اثر در تاریخ 18 تیر 1311 با شماره ثبت 186 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی