۵۹ مطلب در آذر ۱۳۹۶ ثبت شده است

معماری ایران، کاشان، امام زاده سلطان علی بن محمدباقر

صاحب این بقعه، معروف به "سلطان علی"، فرزند بلافصل امام محمد باقر(ع) است که به تقاضای مردم کاشان و حوالی آن، امام او را برای ارشاد و تعلیم شرایع اسلام به این منطقه فرستاده بود. علاقه و استقبال بسیار مردم از سلطان علی موجب نگرانی حاکم قم شد و او سرانجام پس از سه سال اقامت در این منطقه در جنگی به شهادت رسید. هر سال در نزدیک ترین جمعه به هفدهم مهر ماه، مصادف با روز شهادت سلطان علی، مراسم خاصی به نام "قالی شویان" در این محل برگزار می شود.

در رواق جنوب غربی بقعه، ضریح کوچکی هست که دو مرقد درون آن منسوب به نوادگان سلطان علی است. در سرداب زیر ایوان صفا نیز، بیش از صد تابوت وجود دارد که اجساد درون آنها سالم مانده اند. در سال 1314 شمسی، آیت الله مرعشی نجفی از این سرداب بازدید کردند که به گفته ایشان، اجساد مزبور از یاران سلطان علی است. بانی اولیه بقعه، مجدالدین عبید الله، وزیر عراق در دوره سلجوقیان معرفی شده و در منابع آمده است که احداث کاروان سرا، حمام، نهر و باغ و بستان نیز کار مجدالدین می باشد. در چوبی گنبدخانه بقعه به رواق شمال غربی آن باز می شود و دو در دیگر گنبدخانه به ایوان شمال شرقی (ایوان سردار) و رواق جنوب غربی گنبدخانه باز می شوند. در دیگر گنبدخانه از سوی ایوان جنوب شرقی آن (ایوان صفا) باز می شود. بر درگاه این در، یک کتیبه کاشی معرق نمایان شده که حاوی نام شاه طهماسب صفوی می باشد. سابقاً بر روی مرقد امام زاده، دو ضریح چوبی بوده که امروزه بر جای آنها، ضریحی فلزی قرار دارد. تعدای سنگ مزار قدیمی نیز در قسمت های مختلف این مجموعه دیده می شود که قدیمی ترین آنها در وسط صحن شمال شرقی مجموعه ( صحن سردار) واقع شده و به مورخ 933 ه.ق باز می گردد. (الف-1)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، شوشتر، امام زاده عبدالله

امام زاده عبدالله شوشتر در حاشیه جنوب شرقی شهر شوشتر استان خوزستان قرار گرفته است. این بنا، مزار عبدالله بن الحسن بن الحسین الاصغر بن امام زین العابدین(ع) می باشد.

بانی اولیه بنا، بهنام النبوع، خلیفه عباسی معرفی شده. مهدی قلی خان شاملو، حاکم شوشتر در دوره شاه عباس صفوی، بانی قبلی امام زاده و عباسقلی خان، حاکم شوشتر در دوره نادر شاه افشار، بانی مناره های بنا بوده. ضریح امام زاده را نیز، حاج کریم صابیزاد، از تجار شوشتر وقف امام زاده کرده است که میرزا حیدرعلی آن را ساخته است. چنان که گذشت، این بنا بنیانی از قرون اولیه هجری قمری دارد و بعدها قسمت هایی به آن افزوده شده. بقعه بر تپه ای واقع است که اطراف آن را سنگ چین کرده اند. همچنین به نظر می رسد که در زیر بنای فعلی، بناهای دیگری بوده و این بنا بر روی آنها ساخته شده باشد.

ترتیب قرارگیری فضاهای امام زاده موید شکل گیری تدریجی آن است. وجود دو مناره و ایوان ورودی در ضلع شمالی بقعه موجب شده است که بنا یک نمای اصلی داشته باشد  و شاید این نما رو به صحنی بوده باشد که امروزه نیست. این بنا، مهمان خانه، مدرسه، کتابخانه، مطبخ و حجره هایی برای خدمه و طلاب داشته است که امروزه اثری از آنها نیست. ضریح فلزی مزار در دوره ناصرالدین شاه قاجار نصب شده است.غرفه های دو سوی گنبدخانه گچ بری و نقاشی دارد که متعلق به دوره قاجاریان و احتمالا اواخر دوره صفویان است. درضمن در این امام زاده، قبور دیگری نیز هست؛ از جمله در ضلع شرقی فضای ورودی گنبدخانه، یک نیم طاق گچ بری باقی است که کتیبه آن مقبره احمد بن موید مسافر را بیان می کند. (الف-1)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، لاهیجان، مسجد اکبریه

بر یگانه کتیبه تاریخ دار بنا، در داخل مسجد، تاریخ 1239 ثبت شده. بانی مسجد، حاجی علی اکبر، حاکم لاهیجان و خطاط کتیبه آن زین العابدین کاشانی مستوفی بوده است. بعدها حاجی عبدالله یزدان محراب جدیدی به مسجد تقدیم کرده است. در سالهای حدود 1906 تا 1912 در منبعی آمده که مسجد دارای سه گنبد مجلل است و تا آن زمان به اتمام نرسیده بوده. بدخواهان حاکم به شاه اطلاع دادند که حاجی علی اکبر، کاخ باشکوهی ساخته و شاه هم دستور داد تا کارهای آن ساختان تعطیل شود. اگر چنین امری انجام نمی گرفت، این بنا بهترین مسجد گیلان می شد. مسجد اکبریه از ابنیه دوره قاجاریان است و تاکنون بارها تعمیر شده. آخرین بار نیز قسمت های آسیب دیده از زلزله سال 1369 شمسی مرمت شده. در این زلزله به گنبد و مناره مسجد صدمات زیادی وارد شد. (الف-1)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، شیراز، امام زاده سید میر محمد

کتیبه های درهای چوبی بنا مورخ به 1316 و نیز 1354 شمسی است. در کتیبه ضریح سید ابراهیم، تاریخ 1299 دیده می شود. این بنا مدفن میرمحمد، فرزند امام موسی کاظم(ع) و برادر شاه چراغ است. مزاری دیگر نیز در این بنا قرار دارد که به مزار ابراهیم، فرزند سید میرمحمد، معروف است. بنا بر منابع بررسی شده، میرزا عنایت الله دستغیب در حدود سال 725 مرقد این امامزاده را درخانه خود مشاهده کرده و با خرید خانه های اطراف، بانی بنای امامزاده شده است.

گنبد فعلی از آثار ظهیر الدوله قاجار است و ضریح نقره آن به فرمان شاه زاده معتمد الدوله اویس میرزا و به دست حاجی میرزا محمد حسین زرگر ساخته شده است. بانی آینه کاری بنا، والی فارس در زمان محمدشاه قاجار معرفی شده است. وی بانی مرمت مقابر عسگرین کاظمین نیز بوده است. در منابع آمده که بنای اصلی امام زاده از آثار قرن دهم هجری قمری به نظر می رسد که در دوره زندیان و قاجاریان در تزیین و تعمیر آن کوشیده اند. این بنا در طی زمان چند بار بازسازی شده است. ضریح خاتم کاری روی مرقد متعلق به دوره زندیان است. در دوره قاجاریان، گنبد فعلی بنا احداث و داخل فضاها آینه کاری شد و ضریح نقره سید میرمحمد بر مرقد وی نصب شد. در سالهای اخیر، نمای خارجی بنا مرمت شده است. (الف-1)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، کاشان، خانه خیریه

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، قم، مدرسه فیضیه

در زمان حکومت فتحعلی شاه قسمت های مختلف مدرسه بازسازی شد و توسعه یافت. در این زمان ابتدا سدی بر رودخانه مجاور مدرسه احداث گردید و قسمتی از اراضی بدست آمده از این طریق به مدرسه و بقیه به سه عمارت شاهی تخصیص داده شد. در این توسعه صحن تا ورودی صحن عتیق آستانه حضرت معصومه(س) گسترش یافت و سردر ورودی آن به صورت ایوان جنوبی مدرسه درآمد. این سردر توسط سید تاج الدین  الشرف موسوی در سال 939 بنا شده بود.

مدرسه یکبار در سال 1255 توسط حاجی علی محمد، عموی میرزا علی اکبر فیض مولف"تاریخ قم" مرمت شد. بنا به نقل این مولف طی مرمت فوق، حجرات و صحن مدرسه تعمیر و اطراف حوض آن سنگ فرش شد. بنای مدرسه تا سال 1341 یک طبقه بود و تنها در طرفین هر یک از سه ایوان شرقی، غربی و شمالی چهار حجره در طبقه دوم وجود داشت. پس از آن توسط آیت الله حاج میرزا محمد فیض در طبقه دوم جبهه های شمالی و شرقی مدرسه حجره سازی شد و در سال 1301 شمسی، آیت الله  حاج شیخ عبدالکریم حائری حجره های دیگر قسمت ها را کامل کرد. در پشت ایوان غربی شاه نشین پر تزیینی قرار داشت که محل جلوس پادشاهان قاجار بود. در سال 1351 نخستین کتابخانه عمومی شهر توسط آیت الله حائری در این شاه نشین تاسیس شد. در سال 1370 آیت الله بروجردی در کمرگاه ایوان غربی یک طبقه دوم ایجاد کرد که به مخزن کتابخانه  اختصاص داده شد و دو سالن بزرگ قرائت خانه به جای مطبخ خانه شاهی احداث گشت. (الف-1)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، کرمانشاه، کاروانسرای بیستون

این کاروانسرا وقف نامه ای دارد که بر صخره بیستون حجاری شده و مورخ 1096 است. متاسفانه، حجاری های وقف نامه بر صخره منجر به از بین رفتن یکی از حجاری های برجسته دوره پارتیان شده. بانی اولیه کاروانسرا مشخص نیست؛ ولی احداث آن احتمالا به فرمان شاه عباس اول صفوی آغاز شده و بنا بر کتیبه موجود، به اهتمام شیخ علی خان زنگنه، صدر اعظم شاه سلیمان صفوی به پایان رسیده است. براساس کتیبه دیگر، کاروانسرا در زمان ناصرالدین شاه به دستور میرزا آقاخان نوری و به دست حاجی جعفرخان معمار باشی اصفهانی مرمت شده. عضدالملک در سفرنامه خود، نوشته که این مرمت موجب خرابی بیشتر کاروانسرا شد. کتیبه وقف نامه صخره بیستون به خط محسن امام و حجاری مقیم هروی است. در "تاریخ عالم آرای عباسی"، نوشته اسکندر بیک منشی، آمده که این کاروانسرا برای اقامت زائران عتبات عالیات احداث شده است. به جز دو کتیبه صفوی و قاجاری سردر، کتیبه ای بر دیوار سردر وجود دارد که به علت شکستگی بخشی از آن نمی توان تشخیص داد که متعلق به چه سالی است.

درست است که این بنا از کاروانسراهای دوره صفویان است؛ اما در پایه دیوارهای آن تا کف طاق نماها از سنگهای تراش خورده عصر ساسانیان استفاده شده. در دهه های اخیر، این بنا در اختیار اداره امور زندانها بوده و بام آجر فرش آن را با کاهگل پوشانده اند.

این کاروانسرا مساحتی بیش از شش هزار مترمربع دارد و صحن وسیع مستطیل شکل میانه آن 48.5 در 40 متر است. در میانه هر ضلع این صحن، ایوانی و در هر سوی این ایوانها، سه حجره با ایوانچه جلوش واقع است. بعلاوه در گوشه های حیاط، ایوانچه هایی تعبیه شده که هر یک با سه حجره مرتبط است. اسطبل در پشت حجره ها، برگرداگرد بنا، واقع است؛ اما به چهاربخش جداگانه تقسیم شده است: در دو جبهه شمالی و جنوبی، ایوانها و دستگاه ورودی حلقه اسطبل را قطع کرده و در دو جبهه شرقی و غربی، هر چند ایوانها کم عمق اند و حلقه ی اسطبل را قطع نکرده اند، باز این فضا دو بخش شده است. راه ورود به اسطبلها از آخرین طاق نماهای اضلاع طولی صحن است که این حالت از ویژگی های طراحی این کاروانسراست.

سردر کاروانسرا از امتداد افقی نمای خارجی آن کاملا پیش آمده و با طاق نماهای طرفین خود، حجمی شاخص به ارتفاع دو طبقه در ورودی بناست. اکنون طاق این سردر فروریخته و تنها نمای خارجی آن به صورت دیواری باقی است. این سردر و طاق نماهای عمیق طرفینش این نما را از دیگر نماهای خارجی تفکیک کرده و به آن اهمیت بخشیده است.

هشتی فضای وسیعی است که با فضاهای عمیقی، در دو طبقه، احاطه شده و از طریق ایوان جنوبی به صحن راه می برد. این ایوان از دیگر ایوانها مرتفع تر است؛ و به این ترتیب، جبهه ورودی را در صحن مشخص کرده است. از قرارگیری شاه نشین کاروانسرا در انتهای ایوان شمالی و نیز ایوان بلند جنوبی، محوری قوی در طرح کاروانسرا پدید آمده و هندسه کلی بنا انتظام یافته است. در میانه صحن کاروانسرا، چاه آبی وجود دارد که بقایای حوض چهارگوشی در کنار دهانه آن دیده می شود. چهار برج با اشکال متفاوت در چهارگوشه خارجی بنا قرار دارد. این برجها در گوشه های شمال شرقی و جنوب شرقی هشت وجهی و در دو گوشه دیگر مدور است. این تفاوت ممکن است ناشی از مرمت های بنا باشد. (الف-1)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، گرگان، مدرسه عمادیه

مدرسه عمادیه در خیابان امام خمینی، روبروی تکیه دربند شهر گرگان استان گلستان واقع شده. این بنا از بناهای قرن هشتم می باشد. در سند مربوط به وقفیات مدرسه، نام میرمحمد مومن عقیلی ذکر شده است. از این بنا با نام "مدرسه آقا حسین عمادیه" یا "دروازه نو" نیز یاد شده است.

این مدرسه احتمالا در طول زمان، مرمت ها و تغییرات فراوانی را بخود دیده که از آن جمله می توان طبق مدارک موجود به تعمیر این بنا در سال 1341 شمسی توسط اداره اوقاف اشاره کرد. مدرسه عمادیه در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۴۶۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مدرسه عمادیه با پلانی مستطیل شکل و به صورت چهار ایوانی و به فرم حیاط مرکزی ساخته شده است که همه عناصر آن به صورت قرینه و با فرم و ریتم منظم و یکسانی کنار هم قرار گرفته اند. در دو طرف شمالی و جنوبی درب ورودی بنا، مغازه هایی قرار دارد که محل کار کسبه است و ارتباطی به فضای داخلی مدرسه نداشته. این مغازه ها وقف مدرسه هستند. مصالح عمده این بنا چوب و آجرهای 20 در 20 می باشد.

ورودی، دارای یک درب چوبی بزرگ است که با توجه به اسناد تاریخی، آمده است که این درب از مدرسه علمیه یوسفیه در میرکریم به آنجا آورده شده است. قبل از درب ورودی دو سکو وجود دارد که به جهت استراحت و نشستن ایجاد شده. بعد از درب اصلی مدرسه به اولین چیزی که بر می خوریم ایوان زیبای شرقی مدرسه است که درست مقابل ایوان غربی قرار گرفته است.

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

معماری ایران، اصفهان، خانه داوید

خانه داوید در محله قینان، خیابان دقیقی، خیابان شهید حجت الله رحیمی، خیابان تبریزی ها، کوچه آقا داوری شهر اصفهان قرار گرفته است. این اثر مربوط به دوره صفویه بوده و در تاریخ 11 دی 1380 با شماره ثبت 4700 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مساحت این بنا درحدود 1900 متر مربع است و ظاهراً متعلق به کشیشی از مسیحیان اصفهان در در عهد صفوی بوده. فضاهای بسته خانه در چهار جبهه یک حیاط مستطیل شکل قرار گرفته اند. مهم ترین مجموعه فضایی این خانه در جبهه شمالی آن واقع شده است که شامل تالاری صلیبی شکل با ارتفاع دو طبقه در میانه و چهار اتاق سه دری در دو طبقه طرفین آن می باشد. این اتاق ها در طبقه اول از یک سو از طریق ایوانچه ای به حیاط می نگرند و از سوی دیگر با تالار میانه این جبهه مرتبط می باشند و در طبقه دوم به صورت گوشوار به فضای تالار مشرف می شوند. سقف تالار دارای پوشش گنبدی و تزیینات زیبای مقرنس است.

جبهه جنوبی خانه یک فضای نیمه باز در میانه و دو اتاق سه دری در طرفین خود دارد و رواقی مقابل سراسر این جبهه قرار گرفته است. این جبهه در تقسیمات نما کاملا با نمای جبهه شمالی مشابه است ولی ارتفاعی معادل یک طبقه دارد. فضاهای واقع در جبهه غربی انتظام کاملی ندارند و در آن چندین اتاق و راهرو به گونه ای در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که یک دالان در میانه نما واقع شده. با این وجود این جبهه نمای منظمی دارد و به نظر می رسد تغییراتی در دوره های بعد نظم و ترتیب قرارگیری فضاها را بر هم زده است.

مسیر ورودی و نوع دستیابی به قسمت های مختلف خانه از جمله ویژگی های این بناست. ورودی بنا در گوشه شمال شرقی قرار گرفته و فضای هشتی آن دارای قاعده مربع شکل می باشد. از این هشتی دالان طویلی در تمام طول جبهه  شرقی خانه امتداد یافته و به حیاط  خانه و جبهه جنوبی آن راه می یابد. هشتی ورودی از سوی دیگر به یکی از اتاق های سه دری واقع در جبهه شمالی دسترسی دارد. جبهه شرقی حیاط تنها دیواری نماسازی شده است که جلوی دالان ورودی کشیده شده و تقسیمات نمای مقابل خود را تکرار می کند.

حیاط اصلی خانه دارای حوضی در مقابل جبهه شمالی و باغچه ای بزرگ می باشد که بخش اعظم حیاط را پوشانده اند. در گوشه جنوب غربی خانه حیاط کوچکی قرار دارد که جبهه شمالی آن شامل یک اتاق سه دری و ایوانی ستون دار است و در جبهه جنوبی یک فضای حوضخانه دیده می شود. نماهای شمالی و جنوبی این حیاط تقسیمات مشابهی دارند و جبهه غربی تنها دیواری نماسازی شده است. (منابع و مراجع: الف-1)

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی

کنفرانس ملی تحقیق و توسعه در مهندسی عمران، معماری و شهرسازی نوین

این همایش در تاریخ 28 آذر 1396 توسط پژوهشگاه فرهنگ و هنر در شهر تهران برگزار می گردد.

حوزه های تحت پوشش: مهندسی عمران (عمومی)
برگزار کننده: پژوهشگاه فرهنگ و هنر
شهر برگزاری: تهران

محور های کنفرانس
1.مهندسی عمران و توسعه پایدار
2.مهندسی سازه، زلزله و بهسازی لرزه ای
3.مهندسی معماری و توسعه پایدار
4.مهندسی ترافیک، حمل و نقل و زیرساخت های شهری
5.برنامه ریزی، مدیریت و طراحی شهری
6.مهندسی شهرسازی و توسعه شهری پایدار
7.زیرساخت های شهری
8.مهندسی محیط زیست و محیط زیست شهری
9.منظر شهری پایدار و توسعه
10.فرهنگ، جامعه شناسی و روانشناسی شهری
11.مرمت بافت ها و آثار تاریخی
12.مدیریت ریسک و بحران و راه کارهای ایجاد مدیریت جامع بحران

۰ نظر
مجله هنر، معماری و عکاسی