معماری ایران، کاشان، خانه بنی کاظمی

خانه بنی کاظمی در خیابان علوی، کوچه شهید اشنوئی، کوچه شهید خانزاد، شهر کاشان، استان اصفهان قرار دارد. تاریخ ساخت این خانه طبق کتیبه موجود در نمای جبهه غربی آن به سال 1205 ه.ق بر می گردد. این بنا شامل قسمت های دوگانه اندورنی و بیرونی می باشد که بیرونی خانه در ضلع غربی حیاط قرار داشته و امروزه از آن جدا شده است.

فضاهای اصلی خانه در دو جبهه رو به روی یکدیگر در دو انتهای حیاط قرار گرفته اند. این دو جبهه دو طبقه هستند اما جبهه های دیگر بنا که تنها ترکیبی از طاق نما و ایوان های کم عمق اند، یک طبقه می باشند. حجم دو طبقه اصلی به گوشه های حیاط کشیده شده و به این ترتیب علی رغم یک طبقه بودن دو جبهه طولی حیاط، در مجموع فضای باز و وسیع حیاط دو طبقه جلوه می کند.

در جبهه جنوبی حیاط، تالاری بزرگ قرار دارد که در جلوی آن ایوانی مرتفع ساخته شده و در پشت آن نیز حیاط خلوتی دیده می شود. بدین ترتیب تالار از دو سو با دو فضای باز مرتبط است.

سقف تالار دارای تزئینات یزدی بندی است. در هر یک از دو سوی ایوان میانه این جبهه، دو اتاق و در دو طبقه قرار دارند که با اتاق های دیگری در طرفین تالار در ارتباط اند. اتاق های طبقه اول دو سوی ایوان با تزئینات گچ و آیینه آراسته شده اند. در نمای این جبهه از حیاط، طاق ایوان از خط نهائی نما بیرون زده و قوسی ویژه و پرکار برفراز آن ساخته شده که به این تریب مهم ترین نمای خانه جلوه می کند. دو بادگیر بلند نیز در پشت این جبه واقع شده اند.

در جبهه مقابل یعنی جبهه شمالی، مجموعه مرکب از تعدادی اتاق و دو حوضخانه وجود دارد. سه اتاق سه دری در کنار حیاط به گونه ای قرار گرفته اند که بین آنها دو ایوان کم عمق و در پشت هر ایوان دو فضای کفش کن قرار دارند لذا دسترسی به اتاق ها و حوضخانه ها از این فضاهای رابط میسر است. یکی از حوضخانه ها که اصلی تر به نظر می رسد در پشت سه دری میانه این جبهه و در امتداد محور اصلی حیاط واقع شده، ولی ارتباطی به اتاقی که بین حیاط و حوضخانه نشسته است ندارد. حوضخانه دوم در گوشه غربی این جبهه قرار دارد و دارای تزئینات کاربندی گچ و سیم گل در سقف است. این فضا نیز با دو اتاق سه دری در دو طبقه مرتبط می باشد و جبهه های دیگر نماسازی شده اند.

در زیر هرکدام از مجموعه های فضایی شمالی و جنوبی، سردابی وسیع ساخته شده که با پلکان هایی به سطح حیاط مرتبط می شوند. حوض طویل حیاط بین دو مجموعه اصلی خانه کشیده شده و چهار باغچه در دو طرف آن قرار گرفته اند. نماهای حیاط گچ اندود شده اند و کتیبه ها، جرزها و دور قوس ها دارای تزئینات گچبری می باشند.

در جبهه شمالی حیاط سه ورودی وجود دارد. ورودی اصلی ترکیبی از دو هشتی و دو دالان است که به حیاط منتهی می شوند. سردر هشتی اول این ورودی در یک طبقه بالاتر قرار گرفته و وارد شونده پس از عبور از آن به تدریج با شیب دالان به پائین هدایت می شود تا به هشتی دوم و سطح حیاط برسد.(الف-1) این اثر در تاریخ 30 خرداد 1377 با شماره ثبت 2031 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موارد مرتبط

• مدرسه کاسه گران اصفهان
• خانه رضا حسینی
• خانه سجادی
• خانه عطارها
• خانه تهامی کاشان
• خانه داوید اصفهان
• خانه خیریه کاشان

معماری ایران، کاشان، خانه صالح

خانه صالح در میدان جانباز، خیابان غیاث الدین جمشید، پشت درمانگاه، کوچه سرسنگ، شهر کاشان استان اصفهان قرار گرفته.

خانه صالح توسط بزرگ این خاندان، میرزا حسن خان مبصر الممالک ساخته شده و معمار بنا احتمالا استاد محمود حسن آبادی بوده. مجموعه خانه شامل بیرونی و اندرونی بوده که خانه فعلا تنها اندرونی بنای اولیه می باشد. فضای اصلی این خانه ترکیبی از دو مجموعه فضائی در دو جبهه رو به روی هم، واقع در جنوب و شمال حیاط است که ارتفاع این دو جبهه بیشتر از دو جبهه دیگر حیاط می باشد.

مهم ترین بخش خانه در جبهه جنوبی واقع است. در این جبه سه تالار تقریبا یک شکل در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که ارتباطی با هم ندارند. تالار وسط به ایوان ستون داری باز می شود که در مجاورت حیاط واقع است، اما دو تالار دیگر تنها دری به این ایوان دارند. به غیر از تالارها دو اتاق نیز در دو سوی ایوان قرار گرفته اند و به این ترتیب، ایوان اهمیتی خاص در ترکیب فضائی این بخش پیدا کرده است.

در جبهه شمالی، مجموعه ای متشکل از یک تالار بزرگ با شاه نشین در وسط و دو اتاق سه دری در طرفین قرار دارد و رواقی ستون دار جلوی کلیه فضاهای این جبهه دیده می شود.

در جبهه شرقی، یک ایوان کم عمق ستون دار در میانه نما واقع شده و دو ایوان کوچکتر در طرفین آن قرار دارند. در جبهه مقابل آن یک رواق ممتد به اندازه طول حیاط ساخته شده که به رواق جبهه شمالی متصل می گردد.

یک سرداب بسیار بزرگ و متشکل از فضاهای متعدد و متنوع در زیر جبهه جنوبی ساخته شده و ورود به آن از داخل حیاط صورت می گیرد. سرداب دیگری شامل یک تالار بزرگ صلیبی شکل و دو فضا در دو سوی آن نیز در جبهه شمالی واقع است. حیاط خانه فضایی وسیع و گشاده با حوضی کشیده و چهار باغچه در دو سوی آن است. یک حیاط فرعی و خدماتی نیز در پشت رواق جبهه غربی وجود دارد.(الف-1) خانه مبصر الممالک صالح مربوط به دوره قاجار می باشد که در تاریخ 26 آبان 1375 با شماره ثبت 1768 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موارد مرتبط

• مدرسه کاسه گران اصفهان
• خانه رضا حسینی
• خانه سجادی
• خانه عطارها
• خانه تهامی کاشان
• خانه داوید اصفهان
• خانه خیریه کاشان

معماری جهان، آمریکا، موزه دیانگ

پس از زلزله سهمگین "لوما پرتیا" در سال 1989 میلادی، که در پی آن ساختمان "موزه دیانگ" بسیار آسیب دید، مسئولان موزه درصدد بازسازی آن بر آمدند و طی مطالعاتی گسترده، فهرستی از معماران جهان، جهت بازسازی این موزه کاندید گشتند. معمارانی همچون؛ ریچارد مه یر، فرانک گری، رنزو پیانو و ماریو بوتا... اما سرانجام " جاکوب هرزوگ- Herzog" و "پی دی دمورن- De Meuron" دو معمار معروف سوئیسی جهت طراحی موزه انتخاب شدند.

موزه دیانگ گنجینه ای از کلکسیون های بیشمار را در خود جای داده و نمایشگر فرهنگ های گوناگونی از سراسر دنیا می باشد. برخی از مجموعه های هنری این موزه قدمتی به درازای تاریخ بشریت دارند.

سایت پروژه "پارک گلدن گیت" در کالیفرنیا آمریکا واقع شده که از طبیعت زیبایی برخوردار است. در طرح بازسازی، نکته حائز اهمیت؛ زمینه و بستر طرح بود که می بایستی طبیعت آن طی بازسازی پروژه آسیب بیشتری نبیند. سرانجام مسئولوان رای به ساخت مجدد موزه دادند و طرح "هرزوگ و دمورن" با استقبال زیادی روبرو شد. راه حل آنها سازه منفردی بود که به نظر می رسید موزه را در آغوش کشیده و مجموعه به نحوی در دل پارک حل شده که در نهایت منجر به پدید آمدن بنایی نفوذپذیر و دعوت کننده برای مردم گردیده است.

در سطح خارجی بنا، از فلز مس استفاده شده که انعکاس بسیار زیبایی از رنگ ها در طیف نارنجی تا قهوه ای را شامل می شود. علاوه بر آن با گذشت زمان رنگ این فلز به قهوه ای، سیاه و به تدریج سبز تغییر می کند که بیانگر گذشت زمان است که خود از ایده های ذکر شده توسط معماران می باشد. آنها معتقدند تغییر رنگ به سبز عاملی موثر در جهت پیوند بنا با محیط خواهد بود.

گالری ها فضاها را به دو گروه ساماندهی کردند؛ آثاری که متاثر از برداشت و نگاه غربی ها از هنر بوده و آثاری که ریشه در فرهنگ های غنی باستانی و یا مذهبی داشتند. برخی از گالری ها را با دیوارهایی ثابت و تناسباتی کلاسیک طراحی کردند و نهایتا نمایشگاه هایی به هنر آمریکایی، نقاشی، مجسمه و مبلمان در قرن بیستم اختصاص یافتند. سایر گالری ها که پلان های منعطف تری داشته و نورپردازی آنها عمدتاً مصنوعی است، آثاری از آفریقا، آمریکای مرکزی و جنوبی را نمایش می دهند.

بخش دیگر مجموعه، برج 9 طبقه با کاربری آموزشی می باشد. جانمایی پله در بدنه برج، امکان پوشاندن بدنه اصلی با مس سوراخ دار را بوجود آورده است. این قسمت دارای درختان اوکالیپتوس فراوانی است که گویی با برج پیوند خورده اند.

مقطع برج در پایین مستطیل و در بالا متوازی الاضلاع است و چنین به نظر می رسد که ساختمان در حال چرخش می باشد. این برج در واقع حد فاصل میان پروژه و شهر بوده و به مثابه نشانه ای شاخص در آسمان سانفرانسیسکو، به سبب پوسته نیمه شفاف اش می درخشد. (ب-3)

موارد مرتبط

• آسمان خراش هزار موزه
• رستوران استیک هاوس
• خوابگاه دانشجویی سیمونز هال
• مرکز هنرهای معاصر رزنتال
• مرکز مطالعات نجوم و اخترشناسی کهیل
• مرکز هنرهای بصری وکسنر
• رستوران بنکیو

معماری جهان، دانمارک، خوابگاه تایتگن

خوابگاه تایتگن، مجتمعی با 360 واحد اقامتی در یک بلوک می باشد. این خوابگاه در شهرک Orestad، پیرامون شهر کپنهاگ، پایتخت دانمارک و در منطقه ای سرسبز قرار گرفته که رودخانه ای نیز در مجاورت آن قرار دارد. این بنا در سال 2006 توسط Tranberg & Lundgaard  طراحی شد.

در طراحی مجموعه سعی شده است که این 360 واحد به گروه های کوچکتری تقسیم و واحدهای همسایگی نیمه مستقلی شکل گیرد که موجب افزایش تعلق خاطر محصلین نسبت به محیط اقامتی شان، می گردد. بدین ترتیب واحد های اقامتی به 30 گروه 12 واحدی در شش طبقه تقسیم شده اند که در پلان هر طبقه 5 گروه همسایگی قرار گرفته. در میان این 5 قسمت، شکاف هایی به چشم می خورد که در سیمای شهری پروژه نیز دیده شده و در آن ها پلکان ارتباط عمودی و آسانسور واقع شده.

طبقه همکف این بنا دایره ای کامل است که کلیه فضاهای خدماتی و جمعی ساکنین را در خود جای داده. این فرم دایره ای شکل باعث شاخص شدن این بنا در محدوده خود شده و در ضمن به درونگرایی، انسجام و وحدت ساختار مجموعه کمک کرده. در مرکز دایره، حیاط مرکزی قرار دارد که شامل فضاهای سبز و نشیمنگاه است. این فضا به عنوان مرکز فعالیت های اجتماعی در ساعات مختلف شبانه روز پذیرای محصلین می باشد.

از پنجره های واحدها به رودخانه، فضای سبز و چشم اندازهای شهری دید وجود دارد. در عین حال فضاهای عمومی هر طبقه نیز به 5 بخش مستقل، تفکیک شده و به صورت مکعب هایی معلق به سمت حیاط مرکزی بیرون زده اند. طول واحدهای اقامتی ثابت نبوده و تنوع ابعاد آن ها موجب تخلخل در دیواره های بیرونی حجم گردیده. (ب-3)

موارد مرتبط

• انجمن ماهیگیری دانمارک

معماری جهان، آمریکا، خوابگاه دانشجویی سیمونز هال

خوابگاه دانشجویی سیمونز هال، محل اقامت دانشجویان مقطع لیسانس دانشگاه MIT در شهر ماساچوست ایالات متحده آمریکا می باشد.

این خوابگاه که در سال 2002 توسط استیون هال (Steven Hall)، معمار سرشناس آمریکایی طراحی شده، بلوک عظیمی است که در زمینی به وسعت پنج هکتار در حاشیه یکی از خیابان های اصلی شهر بنا شده و در پیرامون آن فضای سبز و زمین های ورزشی روباز متعددی وجود دارد. در این مجتمع 350 واحد اقامتی وجود دارد که علاوه بر آن ها و بخش های اداری، کابری های متنوع دیگری نظیر واحدهای تجاری، رستوران، کافی شاپ، کافی نت، لابراتور عکاسی و سالن آمفی تئاتری به گنجایش 125 نفر نیز در طبقات مختلف حجم قرار گرفته. طول بلوک در حدود 100 متر و عرض آن به اندازه ای است که؛ راهروهای ارتباطی طبقات، در مرکز و در دو سمت آن، واحدهای اقامتی قرار دارند.

 

شاخصه اصلی بنا، حفره هایی با ارتفاع زیاد (حدود 15 تا 20 متر) و فضاهایی تهی و برش هایی عظیم و بی نظم است؛ که از حجم کاسته شده. این برش ها در حجم بیرونی موجب شده اند تا بنا همچون شیئی ناشناخته و نامتعارف به نظر برسد. برخی از این خالی شدگی ها تراس های جمعی مجموعه بوده و برخی نیز تعریف کننده ورودی ها و قاب هایی شیشه ای در بنا می باشند. همچنین تخمین تعداد طبقات حجم از بیرون بنا ناممکن می باشد، چرا که در این بنا شاخصه رایج در شمارش طبقات یعنی شمارش تعداد بازشوها، تغییر یافته و به جای آن شبکه ای متخلل از پنجره هایی کوچک به ابعاد 60 در 60 سانتی متر همچون فنسی به بدنه های ساختمان متصل شده. گفتنی است که، در عقب نشینی های پنجره ها از رنگ های متنوع زرد، آبی و قرمز استفاده شده که این امر از یکنواختی سطح نما کاسته است.

خلاقانه ترین کار معمار در این بنا، نحوه نورگیری فضاهای داخلی است، بدین شکل که وید ها و نورگیرهایی حفره مانند با دیواره هایی ارگانیک و غیرمتعارف، نور را از نورگیرهای سقف یا قاب های شیشه ای در نما به فضاهای عمومی در طبقات می رساند، این حفره ها علاوه بر نوردهی موجب تهویه طبیعی ساختان نیز می شوند.

در ای خوابگاه دانشجویی، هر واحد اقامتی به طور متوسط دارای نه پنجره مربع شکل بوده و ضخامت بسیار زیاد دیواره های نما موجب می شود تا اتاق ها به طور طبیعی از گرمای تابستان و سرمای زمستان در امان باشند.(ب-3)

موارد مرتبط

• آسمان خراش هزار موزه
• رستوران استیک هاوس
• موزه دیانگ
• مرکز هنرهای معاصر رزنتال
• مرکز مطالعات نجوم و اخترشناسی کهیل
• مرکز هنرهای بصری وکسنر
• رستوران بنکیو

معماری ایران، اصفهان، خانه سوکیاسیان

خانه سوکیاسیان در شهر اصفهان، خیابان حکیم نظامی، کوچه سنگتراش های غربی، نبش داوودیها قرار گرفته است.

این خانه از آثار باقیمانده دوره صفوی است؛ که امروزه دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان در آن استقرار یافته. بنا از حیاطی وسیع و طویل و فضاهایی در دو جبهه شمالی و جنوبی تشکیل شده. جبهه جنوبی که فضاهای مهمتری را در خود جای داده، از جهت دیگر به حیاط دیگری مشرف است. این جبهه شامل ایوانی دو ستونی است که مقابل یک حوضخانه زیبا قرار گرفته. دو اتاق سه دری با عمق های متفاوت ولی هر دو مشرف به حیاط اصلی خانه، در طرفین این ایوان واقعند و در پشت هر یک از آنها اتاق دیگری وجود دارد که با حیاط دوم مرتبط است.

حوضخانه دارای ارتفاعی معادل دو طبقه است و در هر طبقه غرفه هایی پیرامون آن نشسته اند. این غرفه ها در طبقه دوم به یکدیگر پیوند خورده؛ بخش مرکزی حوضخانه را دور می زنند. فضای حوضخانه توسط ارسی مرتفعی به ایوان ستون دار مقابل خود و به وسیله سه در چوبی به حیاط واقع در ضلع جنوبی گشوده می شود. حوضخانه و غرفه های اطراف آن دارای تزئینات کاربندی و نقاشی روی گچ است که تاثیر سبک های نقاشی اروپایی در آن دیده می شود. ایوان ستون دار این جبهه نیز در سقف و  دیوارهای خود تزئینات فراوان نقاشی دارد. اتاق ضلع شرقی حوضخانه دارای طاقچه ها و فرورفتگی هایی به شکل ظروف مختلف و مشابه با فضای فوقانی عمارت عالی قاپوی اصفهان می باشد.

جبهه شمالی خانه که ترکیبی نامتقارن دارد نیز شامل یک ایوان ستون دار و اتاق پشت آن، مطبخ و مجموعه فضاهای ورودی است. هشتی ورودی دارای قاعده مربع بوده، از یک سو توسط دالانی با حیاط خانه و از سوی دیگر با فضای مطبخ مرتبط است. تزیینات یزدی بندی سردر این ورودی و طاق نماهای طرفینش آن را از سایر خانه های مجاور خود متمایز کرده. نمای حیاط های خانه پوشیده از اندود سیم گل است. سطح وسیعی از حیاط خانه به باغچه بزرگ میانه آن اختصاص یافته و حوض آب در آن دیده نمی شود. (منابع و مراجع: الف-1) این اثر در تاریخ 29 شهریور 1353 با شماره ثبت 994 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موارد مرتبط

• مدرسه کاسه گران اصفهان
• خانه رضا حسینی
• خانه سجادی
• خانه عطارها
• خانه تهامی کاشان
• خانه داوید اصفهان
• خانه خیریه کاشان

معماری ایران، یزد، خانه اخوان سیگاری

خانه اخوان سیگاری در میدان میرچخماق، خیابان امام خمینی، کوچه سوم (شهید پاک نژاد) در شهر یزد قرار گرفته است.

قسمت های مختلف این خانه در اوایل و اواسط و اواخر دوره قاجاریان و نیز بخشی از آن در دوره پهلوی ساخته شده. بانی خانه شناخته نشده؛ لیکن چون مدتها به اخوان سیگاری، از تجار یزد، تعلق داشته، به این نام شهرت یافته است. خانه را اخیرا شرکتی خصوصی خریده و آن را پس از تعمیر و مرمت (تصویر بالا مربوط به پس از مرمت می باشد) مهمان سرای دانشجویان کرده است.

بنا یک حیاط میانی وسیع و سه حیاط خلوت و دو ورودی، اصلی و فرعی دارد که یکی از این ورودی ها پرکار و مفصل و دیگری کوچک و ساده می باشد. در این خانه، همچون اغلب خانه های یزد، فضاها رو به حیاطی نشسته اند که مرکز توجه عناصر پیرامون خود و واسطه پیوند آنهاست. به این ترتیب، در این خانه ها، حیاط مهم ترین فضاست و مصداق کامل این حکم حیاط اصلی این خانه است. در عین حال، حیاطهای فرعی و کوچک تر نیز مشمول این قاعده است. در حیاط های کوچک، بعضی از دیوارهای بسته را با طاق نما، نماسازی کرده اند تا به نظر آید که پیرامون حیاط از عناصر فضایی خالی نیست.

ورودی اصلی، شامل سردر و هشتی (با سقف زیبای رسمی بندی شده)، از یک طرف به حیاط خلوت شرقی و از طرف دیگر، از طریق دالانی، به حیاط بزرگ و اصلی خانه متصل است. ارتباط نزدیک و بی واسطه حیاط خلوت شرقی با هشتی به این حیاط استقلال بخشیده است.

ورودی دوم یا فرعی، به دیگر حیاط خلوت خانه، واقع در جنوب غربی آن راه دارد. داشتن ورودی مجزا خود سبب استقلال این حیاط از حیاط اصلی شده؛ چنان که اگر راهرو میان دو حیاط نبود، دو  خانه کاملا مستقل پدید می آمد. در عین حال، این راهرو حیاط مذکور را در مسیر ورود به حیاط اصلی قرار می دهد. دراین صورت، مجموعه این حیاط و فضاهای اطرافش دیگر ورودی حیاط اصلی محسوب می شود. به تعبیری، مجموعه ورودی خانه خود خانه ای کوچک است.

حیاط اصلی مستطیل شکل، به تقریب، در امتداد شمال-جنوب است. به واسطه شکل حیاط، نماهای آن دو به دو رو به یکدیگر قرار گرفته اند و گویی با هم گفتگو می کنند. در این میان، دو نمای شمالی و جنوبی متفاوت با هم و نماهای شرقی و غربی همشکل و متقارن اند. در مرکز نمای شمالی، اتاق سه دری و در میانه نمای جنوبی، ایوانی رواق مانند واقع است. نمای جبهه شمالی پر تنوع و چشم گیر است و نمای جبهه جنوبی به سبب وجود بادگیری بر فراز آن جلوه یافته است. اهمیت این دو نما و نیز کشیدگی حیاط در همین امتداد و مرتفع تر بودن این دو جبهه نسبت به نماهای شرقی و غربی محور شمالی و جنوبی بنا را ممتاز ساخته است.

دو جبهه شرقی و غربی در انتظام و ترکیب کلی فضایی مشابه یکدیگرند؛ منتها در مرکز جبهه غربی، اتاقی با چهار پنجره و در مرکز جبهه شرقی، ایوانی قرار گرفته که بادگیری نیز بر فراز آن نشسته است. با این اوصاف، وضع این دو جبهه نیز حکایت همان گفتگوی آشنای فضاهای نیم باز و بسته در دو نمای متقابل است. قرارگیری تنها ایوان در جبهه شرقی حیاط سبب تمایز این خانه از دیگر خانه های شهر شده است؛ چه در این قبیل خانه ها مهم است که ایوان اصلی در جبهه جنوبی و سایه گیر حیاط قرار گیرد.

حیاط خلوت شرقی خانه در مجاورت هشتی واقع است. این حیاط کوچک، که مساحت آن تقریبا به اندازه هشتی است، فقط متعلق به اتاقی نسبتا بزرگ است که  می توان آن را بیرونی خانه تلقی کرد. بخش جنوب غربی خانه قدری مفصل است. این بخش بنا مجموعه ای است از حیاطی در میانه و ایوان و اتاقی در اطراف آن؛ و به این ترتیب، حیاط مزبور همه عناصر اصلی خانه ای سنتی را دارد. حیاط خلوت دیگر (واقع در شمال شرقی بنا) فضای خدماتی و واسطه ارتباط با مطبخ و فضای سر پوشیده مجاور آن است. به همین دلیل، شاید بتوان آن را حیاط مطبخ خانه نامید.

بنا زیرزمین وسیعی دارد که در بخشهایی، حتی از محدوده ملکی بنا فراتر رفته است. فضاهای زیرزمین ابعاد و اشکال متنوعی دارد که این امر از کاربردهای متفاوت زیرزمین در گذشته حکایت دارد. از این میان، فضاهایی که در محورهای اصلی حیاط قرار گرفته، همچون تالاری سرداب، منظم تر و مفصل تر و بقیه عموما فضاهای خدماتی است. (منابع و مراجع: الف-1)

موارد مرتبط

• خانه مشروطه یزد
• خانه رضا حسینی
• خانه سجادی
• خانه عطارها
• خانه شفیع پور
• خانه تهامی کاشان
• خانه داوید اصفهان

دکوراسیون داخلی، روانشناسی رنگ، مقایسه رنگ های گرم و سرد

با وجودی که اثر رنگ ها تا حدودی ذهنی است و در مورد اشخاص مختلف فرق می کند اما برخی از تاثیرات رنگ ها دارای معنی یگانه ای در سراسر جهان هستند. به طور کلی رنگ ها به دو دسته گرم و سرد دسته بندی می شوند. در واقع رنگ گرم و سرد به حسی که از دیدن یک طیف رنگی به وجود می آید گفته می شود.

به طور کلی رنگ هایی که در طیف قرمز قرار دارند به عنوان رنگ های گرم شناخته می شوند. رنگ های گرم شادابی و راحتی را القا می نمایند. این رنگ ها باعث می شوند فضا کوچکتر به نظر برسد، زیرا تن رنگ های گرم باعث ایجاد حس راحتی در افراد می شود. رنگ های گرم باعث فعال شدن عکس العمل های مغز می شود و احساس هیجان، عشق و در بعضی مواقع عصبانیت و خشم را القا می نماید. در فضا های خیلی بزرگ استفاده زیاد از رنگ های گرم باعث ابهت فضا می شود و با رنگ های خنثی هم تطابق دارد. رنگ های گرم بر فعالیت روزمره زندگی ما می افزاید و به زندگی ضرباهنگ تند و شاد می بخشند. این رنگ ها فشار خون را بالا می برند، تنفس و ضربان قلب را تسریع بخشیده و گرمی و حرارت را به بیننده القا می کنند. رنگ های اصلی یا ترکیباتی از قبیل قرمز، نارنجی، زرد، سبز، قرمز-نارنجی، زرد-نارنجی (پرتقالی)، بنفش-قرمز در زمره رنگ های گرم قرار می گیرند.

رنگ هایی که در طیف آبی قرار دارند، رنگ های سرد نامیده می شوند. این رنگها معمولاً آرامش بخشند اما گاهی نیز ممکن است احساس غمگینی و بی تفاوتی را به ذهن القا نمایند. در واقع رنگ های سرد باعث ایجاد اثرات منفعل (غیر فعال) در مغز شده که باعث ایجاد احساس رضایت، آرامش و عدم فعالیت می شود. بنابراین بهترین طیف رنگی جهت ایجاد آرامش و تسکین و همچنین بزرگ تر به نظر رسیدن فضای موجود، انتخاب رنگ های سرد می باشد. طیف رنگی سرد به طورمستقیم بر شاخه پاراسمپاتیک سیستم عصبی خودکار اثر می گذارند و موجب پایین آمدن فشار خون و کاهش سرعت تنفس و ضربان قلب می شوند. رنگ های سرد، ساده و بی تکلف هستند و انتخابی مناسب برای محیط کار و اتاق خواب، که درآن به آرامش نیاز است، به شمار می روند. اما ایرادی که به رنگ های سرد چرخه رنگ می گیرند این است که فضا را سرد تر از آنچه هست نمایش می دهد. رنگ های سرد، ترکیباتی از قبیل آبی- سبز (فیروزه ای)، سبز مایل به آبی، آبی-بنفش، بنفش متمایل به آبی(آبی-بنفش) و آبی را در خود دارند.

علاوه بر دو دسته بندی ذکر شده رنگ های خنثی نیز وجود دارند. رنگ های خنثی، رنگ هایی هستند که از میزان زیادی سفید برخوردار بوده ولی به هیچ یک از رنگ های اولیه و ثانویه متمایل نیستند. با این تعریف رنگ های کم مایه مانند صورتی کم رنگ یا آبی آسمانی جز رنگ های خنثی محسوب نمی شوند ولی رنگ کرم یکی از رنگ های خنثی به حساب می آید. همین مسئله در مورد خاکستری روشن که از مشکی نشأت گرفته است نیز صدق می کند. رنگ های خنثی در بسیاری از مواد طبیعی مانند سنگ ها، خاک، زمین، چوب، حصیر، شن و امثال اینها و یا در برخی از مواد مصنوعی مانند شیشه، سیمان و..و نیز دیده می شوند. رنگ های خنثی در دنیای دکوراسیون از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و کاربردی هستند. خنثی بودن آنها به این معناست که می توانید به راحتی در کنار هر رنگ دیگری بدون احتمال وجود از دست رفتن زیبایی های آن طرح، ترکیبی مناسب در فضا ایجاد کرد. با توجه به آنکه این رنگ ها نیز آرام بخش و ملایم هستند. با پوشش دیوار به یکی از آنها می توان پس زمینه خوبی برای نصب تابلو، نوارهای چاپی و کاغذی، پرده ها و به طور کلی دیوارکوب ها فراهم آورد.

اگر فضا به قدری از لوازم دکوراسیونی پر شده باشد که احساس آرامش را بر هم ریزند، یکی از راههای ایجاد تعادل در محیط با حفظ همان وسائل، رنگ آمیزی سطوح اصلی یا تعویض پوشش های ثانویه مانند رومبلی، پرده و غیره به یکی از رنگ های خنثی است. هنگامی که قصد دارید قسمتی از فضا مانند یک دیوار، در، پنجره و یا حتی خرده ریزهایی مانند دستگیره، چوب پرده و به طور کلی هر وسیله ای که در محیط وجود دارد به محض ورود بیننده به داخل، نظر او را جلب نکند، آنها را با یکی از رنگ های خنثی رنگ آمیزی کرده و یا رنگ خنثی را در انتخاب آنها در نظر بگیرید. از این خاصیت رنگ های خنثی برای رفع عیوب معماری و شکستگی ها و فرورفتگی ها می توان بهره زیادی کسب کرد. به عنوان مثال با رنگ آمیزی بخشی از فضا که دارای مشکل ساختاری است و شما نمی خواهید فوری مورد توجه بیننده قرار بگیرید، توسط یکی از رنگ های خنثی به راحتی می توانید آن را در نظر اول بپوشانید.

موارد مرتبط

• آشنایی با چرخه یا دایره رنگ

دکوراسیون داخلی، روانشناسی رنگ، آشنایی با چرخه یا دایره رنگ

عدم برابری شدت نور دریافتی در سه نوع سلول دریافت کننده نور رنگی؛ قرمز، سبز و آبی در چشم، باعث بوجود آمدن مفهوم رنگ در مغز می شود.

به تصویر زیر، دایره رنگ ها می گویند. در مثلث مرکز این دایره، سه رنگ اصلی یا درجه اول، قرمز، آبی و زرد را می بینید. اطراف این مثلث، سه مثلث دیگر، ترکیبات دو به دوی این رنگها را نشان می دهند که به رنگ های درجه دوم یا رنگ های فرعی معروف اند و بقیه رنگ های درون دایره، رنگ های درجه سوم  نامیده می شوند.

رنگ های مکمل یا Complementary: با مشاهده دایره بالا، رنگهای مکمل را هم می بینیم. در این دایره هر رنگ، مقابل رنگ مکمل خود قرار گرفته است. به طور کلی رنگ مکمل، هماهنگ ترین و چشم نوازترین و متعادل ترین و متوازن ترین ترکیب برای رنگ مورد نظر ماست. به عنوان مثال: رنگ مکمل آبی، نارنجی است و یا رنگ مکمل قرمز، سبز می باشد و ... . در واقع رنگ های مکمل، نوعی تضاد هستند که به هنگام مشاهده، یکدیگر را طلب می کنند و وقتی کنار هم قرار می گیرند، تحرک ایجاد نموده و یکدیگر را کامل می نمایند. دو رنگ مکمل در کنار هم، موجب درخشانی و جلوه بیشتر هم، می باشند. در طبیعت نیز، رنگ های مکمل به وفور در کنار هم دیده می شوند. مانند گل سرخ در میان برگهای سبز و یا خالهای زرد در بالهای بنفش شاپرک.

دقت به این نکته ضروری است که؛ هر وقت دو رنگ مکمل، باهم ترکیب شوند، نتیجه رنگ خاکستری است، در واقع با ترکیب دو رنگ مکمل، تحرک از بین رفته و رنگ خنثی بدست خواهد آمد.

رنگ های متشابه Analogous: رنگ های متشابه، رنگ هایی هستند که در دایره رنگ در کنار هم قرار دارند. این رنگ ها معمولا با یکدیگر خیلی خوب جور می شوند و صحنه و طرح های زیبایی را به جا می گذارند. این رنگ ها در طبیعت به راحتی پیدا می شوند و هارمونی ای که به وجود می آورند بسیار دل نواز است. به یاد داشته باشید که به هنگام استفاده از این نوع رنگ ها، کنتراست و تضاد کافی را داشته باشید. (یک رنگ را به عنوان رنگ اصلی انتخاب کنید، رنگ دوم رنگ حمایت کننده و رنگ سوم ترکیب شده با سیاه، سفید یا خاکستری و به عنوان مقوی آن ها استفاده کنید)

رنگ های سه گانه یا ثلاثی یا Triadic: این رنگ ها در دایره رنگ در 3 نقطه مساوی یا به عبارتی در سه گوشه مثلث متساوی الاضلاع، قرار گرفته اند. هارمونی در رنگ های سه گانه کاملا پر تحرک هستند، حتی اگر آن ها بسیار کم رنگ و یا ترکیب شده با خاکستری به کار برده شوند. برای داشتن یک هارمونی سه گانه موفق باید توازن را دقیقا رعایت کرد؛ یک رنگ را رنگ اصلی و دو رنگ دیگر را پایه آن قرار دهید.

رنگ های متساوی الساقین Split-Complementary: در این نوع ترکیب رنگی، علاوه بر رنگ اصلی دو رنگ هم جوار رنگ مکمل آن رنگ اصلی را انتخاب می کنیم تا الگوی متساوی الساقین را داشته باشیم. این روش از ایجاد هارمونی بسیار مفید برای افراد مبتدی است، چرا که مشکل می توان ترکیب بدی از آن ساخت.

رنگ های مستطیل Rectangle یا tetradic: رنگ های مستصیلی چهار رنگ هستند که دو به دو با هم مکمل می باشند. این الگوی قوی امکان ایجاد تنوع بسیار زیادی را به وجود می آورد. برای گرفتن نتیجه بهتر یکی از رنگ ها را رنگ اصلی قرار بدهید، همچنین باید توازن را بین رنگ های گرم و سرد رعایت کنید.

رنگ های مربع Square: الگوی مربع شبیه به الگوی مستطیل است، اما هر 4 رنگ در آن در چهار نقطه از دایره به فاصله مساوی از یکدیگر قرار گرفته اند. در این وضعیت نیز اگر یک رنگ را اصلی قرار دهید و توازن رنگ های گرم و سرد را رعایت کنید نتیجه خوبی از آن می گیرید.

 

بین رنگهای قرمز، زرد، آبی، سبز و … از یک سو و رنگهای سفید، سیاه و خاکستری از سوی دیگر تفاوت وجود دارد. از این رو رنگها را به دو دسته کروماتیک (Chromatic) و آکروماتیک (acromatic) تقسیم می کنند. به رنگهایی که در طیف رنگی می باشند، کروماتیک می گویند. رنگهای کروماتیک بسیار زیاد هستند که مهمترین آن ها، رنگهای اصلی ( زرد ، قرمز و آبی ) می باشند. اما کیفیتی که در اغلب رنگها وجود دارد، در رنگ های سفید، سیاه و خاکستری وجود ندارد. به این سه رنگ که فاقد رنگ هستند، رنگ اکروماتیک می گویند. رنگ سفید در واقع رنگ نیست، بلکه عدم وجود رنگ می باشد.

و اما اصطلاحاتی که از این به بعد برای ادامه مباحث رنگ شناسی سایت کلبه هنر باید با آن ها آشنا باشید عبارتند از:
Value یا ارزش، نشان دهنده خلوص رنگ است. هر چه از رنگ هایی مثل سفید، سیاه و خاکستری، یعنی رنگهای آکروماتیک، در رنگ استفاده کنیم، خلوص یا ارزش رنگ کم خواهد شد. رنگهای اصلی (پایه) بیشترین ارزش را دارند.
Shade یا سایه زمانی است که از رنگ مشکی یا خاکستری تیره برای کم کردن ارزش و تیره کردن یک رنگ خالص استفاده کنیم.
Tint یا ته رنگ زمانی گفته می شود که از رنگ سفید یا خاکستری روشن برای کم کردن ارزش و روشن کردن یک رنگ استفاده شده باشد.
Tone or Intensity به معنای درخشش رنگ است و طبعا هر چه ارزش یا خلوص رنگی کم تر باشد درخشش کمتری هم دارد. بدین ترتیب اگر رنگی با رنگ های اکروماتیک و یا رنگ مکملش ترکیب شود، درخشندگی خود را از دست خواهد داد.
Contrast به معنای تفاوت در رنگ است. توجه داشته باشید که، تضاد که گاهی ما به جای contrast معنا می کنیم اشتباه می باشد. در واقع تضاد نوعی از کنتراست است.

معماری ایران، شیراز، امام زاده ابراهیم

امام زاده ابراهیم شیراز در بلوار سیبویه شهر شیراز واقع شده.

کتیبه ای بر دیوار گنبدخانه مورخ به 1215 و 1255 وجود دارد. امام زاده ابراهیم، فرزند امام موسی کاظم(ع) بوده و معروف است که در زمان مامون خلیفه عباسی، حاکم یمن بوده. از بانی بنای اولیه بقعه اطلاعی در دست نیست. بنای فعلی را زکی خان نوری، وزیر فارس در حدود سال 1240 ساخته و بعد از زلزله سال 1269، میرزا نعیم لشکرنویس باشی، فرزند وی، بقعه را بازسازی کرده. بر دیوارهای گنبدخانه، تصاویری از موسی بن جعفر(ع) در زندان مامون و نیز زهر خوراندن به امام رضا(ع) نقاشی شده. بر کتیبه زیر این نقاشی ها، نام بانی و سازنده نقاشی های دیواری، حاج سید شریف و محمد باقر نقاش، دیده می شود.

در منابع آمده که بنای قدیمی امام زاده را محمدزکی خان خراب و بقعه مستحکم و وسیعی برجای آن بنا کرده است. بنای قعه دو صحن در شمال و جنوب دارد. در جبهه های شرقی و غربی صحن جنوبی، طاق نماهایی وجود داشته که امروز نمای آنها را با در و پنجره پوشانده و به اتاق و آرامگاه های خصوصی تبدیل کرده اند. (الف-1)

موارد مرتبط

• امام زاده یحیی همدان
• مقبره درویش فخرالدین
• مسجد جامع عتیق شیراز
• امام زاده سید میر محمد شیراز
• امام زاده عبدالله شوشتر
• امام زاده سلطان علی بن محمدباقر
• امام زاده یحیی ساری